Φυσιολογικός τοκετός
Τοκετό καλούμε την έξοδο των προϊόντων της σύλληψης σηματοδοτεί δε το τέλος της εγκυμοσύνης και την αρχή της μητρότητας ενώ για τους περισσότερους οδηγεί στην ολοκλήρωση της γυναίκας. Η διαδρομή που θα πρέπει να διανύσει το έμβρυο από την μητρική κοιλότητα προς το εξωτερικό περιβάλλον δεν ξεπερνάει σε απόσταση τα 10 cm (το κεφάλι του) υπολογίζεται όμως σαν το πιο επικίνδυνο ταξείδι που κάνει ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια όλης της ζωής του.
Αξίζει λοιπόν να αφιερώσουμε ένα άρθρο στην διαδικασία του φυσιολογικού τοκετού, διατηρώντας τον σε τρία στάδια για να τον παρακολουθήσουμε καλλίτερα. Η επίτοκος θα πρέπει να προσέλθει στο Μαιευτήριο: 1) αν γίνει η ρήξη των εμβρυϊκών υμένων και αντιληφθεί την έξοδο του αμνιακού υγρού(σπάνε τα νερά) ή 2)αν δει «αίμα» από τα γεννητικά όργανα ή 3) αν οι ωδίνες έρχονται τακτικά, ανά 5λεπτο στις πρωτοτόκους και πιο αραιά στις δευτερότοκες μια και ο τοκετός συνήθως έχει πολύ πιο γρήγορη εξέλιξη στις τελευταίες. Και τέλος 4) αν ο Μαιευτήρας της έχει δώσει διαφορετικές οδηγίες.
Ενημερωτικά εδώ αναφέρω ότι κατά την είσοδο της στο Μαιευτήριο θα πρέπει να γίνει αξιολόγιση της κατάστασης της από την προϊστάμενη του τμήματος παραλαβής επιτόκων (Ακρόαση παλμών εμβρύου, εκτίμηση τραχήλου μήτρας, μέτρηση σφυγμών και Αρτηριακής πίεσης της εγκύου κλπ).
Ακολουθεί ευπρεπισμός (ξύρισμα) της περιοχής των γεννητικών οργάνων για λόγους καθαριότητας και ασηψίας και γίνεται κλίσμα για να αδιάσει το έντερο από το περιεχόμενο του (κόπρανα) ώστε να μην εμποδίσει την ομαλή εξέλιξη του τοκετού. Το πρώτο στάδιο του τοκετού (στάδιο διαστολής του τραχήλου) αρχίζει με την έναρξη των συστολών της μήτρας στην επίτοκο που συνοδεύονται με πόνο (ωδίνες). Η έγκυος αισθάνεται την κοιλιά της να πετρώνει (συστέλεται) κατά τακτά χρονικά διαστήματα ενώ ταυτόχρονα πονάει στη μέση της.
Συνήθως προηγούνται ορισμένα «πρώιμα» συμπτώματα λίγες ημέρες πρίν, όπως συχνοουρία, εμφάνηση αυξημένων κολπικών εκκρίσεων και έξοδος της τραχηλικής βλέννας (πώμα) ενώ έχουμε ακαθόριστα κοιλιακά ενοχλήματα και ακανόνιστες ωδίνες(ψευτοωδίνες) που σκοπό έχουν να ωριμάσουν τον τράχηλο της μήτρας και να δημιουργήσουν τις καλλίτερες συνθήκες για έναν φυσιολογικό τοκετό.
Από την στιγμή λοιπόν που θα αρχίσουν οι συστολές της μήτρας (ωδίνες) σε συχνά χρονικά διαστήματα ξεκινάει η διαστολή του τραχηλικού στομίου που θα φτάσει τα 10 cm ώστε να περάσει το μέρος του εμβρύου που προβάλλει προς τα κάτω(κεφάλι ή ισχία). Είναι το στάδιο του τοκετού που διαρκεί περισσότερο (6-12 ώρες στην πρωτότοκο και 6-4 ώρες στην δευτερότοκο). Κατά την διάρκεια του τοκετού το έμβρυο συμμετέχει παθητικά στην όλη διαδικασία προσαρμόζοντας κάθε στιγμή τις μικρότερες διαστάσεις της προβάλουσαν μοίρας (κεφάλι) στις μεγαλύτερες διαστάσεις της λεκάνης (πυέλου) της μητέρας ώστε να περάσει μέσα από τον πυελογεννητικό σωλήνα.
Κατά την διάρκεια των «διασταλτικών» ωδίνων, η έγκυος καθοδηγείται να αναπνέει με συγκεκριμένο τρόπο συμμετέχοντας ενεργά και βιώνοντας ουσιαστικά την μοναδική γιαυτή εμπειρία «της γέννησης του παιδιού της». Έχει μεγάλη σημασία το περιβάλλον στο Μαιευτήριο να είναι φιλικό και ήσυχο ώστε η γυναίκα να μην αγχώνεται από εξωτερικά ερεθίσματα. Αξίζει να αναφέρω εδώ ότι καθόλη την διάρκεια του τοκετού βοηθάει πολύ η παρουσία, η συμπαράσταση και η καθοδήγηση από την Μαία και τον Γιατρό της επιτόκου.
Από την στιγμή που διαπιστωθεί από τον Μαιευτήρα ότι έχει επέλθει τελεία διαστολή του τραχήλου αρχίζει το δεύτερο στάδιο του τοκετού ή το στάδιο της εξώθησης. Στο στάδιο αυτό, η επίτοκος σφίγγεται προς τα κάτω (εξωθεί) σε κάθε ωδίνα, ωθώντας το παιδί προς τον έξω κόσμο. Διαρκεί 30-50 min και τελειώνει με την έξοδο του Nεογνού. Σε κάθε εξωθητική ωδίνα, η έγκυος αισθάνεται την πίεση της κεφαλής του εμβρύου στο έντερο της και αυτό την αναγκάζει κατά κάποιο τρόπο στο να εξωθήσει.
Την κατάλληλη στιγμή, όταν το κεφάλι του παιδιού φαίνεται στην σχισμή του αιδοίου, η γυναίκα μεταφέρεται στην αίθουσα τοκετών όπου λαμβάνει την γυναικολογική θέση. Είναι δυνατόν να παραμείνει στο κρεβάτι της και να λάβει την θέση που επιθυμεί για την έξοδο του μωρού της. Μερικές φορές είναι απαραίτητο να γίνει περινεοτομία . Ο Γιατρός κάνει μια τομή στο περίνεο(περινεοτομία) που σκοπό έχει να βοηθήσει στην έξοδο του νεογνού χωρίς να προκαλέσει τραυματισμούς στα γεννητικά όργανα της γυναίκας (κλειτορίδα, κόλπο, μικρά χείλη αιδοίου) αλλά και στην ουρήθρα, την ουροδόχο κύστη, το έντερο κλπ. Άλλες φορές όταν το περίνεο έχει προετοιμαστεί σωστά η έξοδος του μωρού έρχεται αβίαστα χωρίς κακώσεις και τομές.
Ο Μαιευτήρας με ήπιες κινήσεις βοηθάει στην έξοδο του παιδιού, το σκουπίζει από το αμνιακό υγρό, αναρροφά τις εκκρίσεις από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα ενώ ελέγχει την αρτιμέλεια του. Αμέσως μετά το εμπιστεύεται στις φροντίδες της Μαίας και του παιδιάτρου. Ακολουθεί η έξοδος του πλακούντα και των εμβρυϊκών υμένων(στάδιο της υστεροτοκίας), στην συνέχεια ελέγχουμε συστηματικά τα γεννητικά όργανα (Μήτρα, τράχηλο, κόλπο, περίνεο) ενώ τέλος έχουμε την συρραφή της περινεοτομίας εφόσον έχει γίνει.
Η λεχώνα θα παραμείνει για παρακολούθηση σε ειδικό τμήμα της αίθουσας τοκετών για δύο ώρες, όπου ελέγχονται συνεχώς τα ζωτικά της σημεία (Αρτηριακή πίεση, σφυγμοί, θερμοκρασία) και για τυχόν εμφάνιση αιμορραγίας. Στη φάση αυτή έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με το μωρό της θηλάζοντάς το. Μετά την πάροδο των δύο ωρών μεταφέρεται στο δωμάτιο της να ξεκουραστεί και να προετοιμαστεί για τον σημαντικό ρόλο της «μητέρας».
Καισαρική τομή
Πρόκειται για μία επέμβαση που γίνεται προς το τέλος της εγκυμοσύνης ή κατά τη διάρκεια του τοκετού και συνιστάται στην έξοδο του παιδιού από τα κοιλιακά τοιχώματα μετά από τομή του κοιλιακού τοιχώματος και της μήτρας.
Η ονομασία της λέξης προέρχεται από το λατινικό ρήμα caedeo (κόβω). Στους Ρωμαϊκούς χρόνους σύμφωνα με τους νόμους της εποχής απαγορευόταν η ταφή εγκύου με το κύημα μέσα στη μήτρα. Για το λόγο αυτό μετά τον θάνατο της εγκύου απομακρυνόταν πάντοτε το έμβρυο, το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις διαπιστωνόταν ότι ζούσε και έπαιρνε την ονομασία Καίσαρας.
Η πρώτη καισαρική τομή σε ζωντανή γυναίκα έγινε τον 16ο μ.χ.αιώνα από ένα Ελβετό Κτηνοτρόφο που ονομαζόταν Νufer. Bεβαίως την εποχή εκείνη δεν υπήρχε τρόπον να ράψουν τα τοιχώματα της μήτρας και εξαιτίας της μεγάλης αιμορραγίας που ακολουθούσε η τύχη της γυναίκας και δεν ήταν τόσο καλή. Όπως και στις άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες σήμερα, έτσι και στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι το 12-25% των τοκετών γίνεται με καισαρική τομή, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ όπου το ποσοστό σχεδόν διπλασιάζεται.
Αυτό οφείλεται αφενός στο ότι με τη συνεχή βελτίωση της προγεννητικής παρακολούθησης διαπιστώνονται εγκαίρως προβλήματα στην ομαλή εξέλιξη μιας εγκυμοσύνης που κάνουν αναγκαία την επέμβαση με καισαρική τομή και αφαιτέρου ειδικά στις Ην. Πολιτείες η αστική ευθύνη του Γιατρού- όσον αφορά την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος- είναι αρκετά αυξημένη, γεγονός που αναγκάζει τους Μαιευτήρες να αποφασίζουν ευκολότερα για μια καισαρική τομή παρά να διακινδυνεύουν έναν «περίπλοκο» φυσιολογικό τοκετό.
Ενδείξεις Καισαρικής τομής: Απόλυτη ένδειξη για τη διενέργεια της επέμβασης έχουμε όταν η καισαρική τομή είναι η μόνη λύση που μπορεί να έχει ο Μαιευτήρας για να έχει ένα καλό αποτέλεσμα με ασφάλεια για τη μητέρα και το παιδί. Όταν π.χ. διαπιστωθεί δυσαναλογία μεταξύ του μεγέθους του παιδιού και της λεκάνης της εγκύου, έτσι ώστε η έξοδος του εμβρύου να είναι αδύνατη από την φυσιολογική οδό. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε ανωμαλίες της κατασκευής της λεκάνης ή σε ανωμαλα σχήματα και προβολές του εμβρύου (εγκάρσιο σχήμα, οπίσθια προσωπική προβολή του εμβρύου κλπ) ύπαρξη κάποιου όγκου στην πύελο που εμποδίζει την έξοδο (ινομύωμα, κύστη ωοθήκης), ανωμαλη ισχιακή προβολή του παιδιού κλπ.
Απόλυτη ένδειξη έχουμε επίσης όταν ο πλακούντας είναι επιπωματικός (είδος προδρομικού) όταν δηλαδή αναπτύσσεται με τέτοιο τρόπο που να καλύπτει τελείως το τραχηλικό στόμιο αποκλείοντας έτσι την έξοδο του εμβρύου ενώ σε άλλες περιπτώσεις προδρομικού πλακούντα (επιχείλιο, παραχείλιο, χαμηλή πρόσφυση),ο Γιατρός θα εκτιμήσει διάφορες παραμέτρους για το καλλίτερο δυνατό αποτέλεσμα. Στις περιπτώσεις που υπάρχει και πιθανότητα για φυσιολογικό τοκετό αλλά ο Μαιευτήρας αξιολογώντας την κατάσταση «προτιμά» την επέμβαση, τότε έχουμε «σχετική» ένδειξη.
Άλλες καταστάσεις που απαιτούν καισαρική τομή σχετίζονται με την πορεία της εγκυμοσύνης και τοκετού, όπως η αποκόλληση του πλακούντα, ρήξη της μήτρας, βαρειά αλλοίωση των καρδιακών παλμών του εμβρύου, πρόπτωση του ομφάλιου λώρου αλλά και παθήσεις της μέλλουσας μητέρας που προϋπήρχαν της εγκυμοσύνης ‘οπως ο Σακχαρώδης διαβήτης, Καρδιοπάθειες ,μεγάλου βαθμού μυωπία ή που εμφανίστηκαν στην διάρκεια της κύησης όπως Διαβήτης κύησης, προεκλαμψία-εκλαμψία, φλεγμονές γεννητικών οργάνων (πχ. Έρπης γεννητικών οργάνων και κονδυλώματα).
Πιο σύγχρονες ενδείξεις για την επέμβαση προέρχονται από την Μαιευτική παρακολούθηση, όταν έχουμε ενδομήτριο υπολειπόμενη ανάπτυξη του εμβρύου (ΙUGR), παθολογικο DOPPLER ομφαλικων αγγειων και καρδιοτοκογραφημα του εμΒρυου [NST-OCT],όταν η εγκυμοσύνη θεωρείται πολύτιμη εφ όσον έχει επιτευχθεί μετά από θεραπεία στείρωσης [υπογονιμοτητας], εξωσωματικής γονιμοποίησης, όταν η επίτοκος βρίσκεται σε μεγάλη ηλικία ,όταν υπάρχει πολύδυμη εγκυμοσύνη ειδικά αν πρόκειται για τρία και πάνω έμβρυα κλπ.
Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό ότι πολλές ζωές έχουν σωθεί από τότε που άρχισε να εφαρμόζεται σωστά η καισαρικη τομη στην Μαιευτική. Η καλή πορεία, εγχειρητική και μετεγχειρητική της ασθενούς μπορεί να εξασφαλιστεί όταν η επέμβαση γίνεται σε σύγχρονο Μαιευτήριο με καλή χειρουργική μονάδα, πεπειραμένο Ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό, με τράπεζα αίματος, καλή Νεογνολογικη μονάδα και μοναδα εντατικης θεραπειας ενηλικων [ΜΕΘ] κλπ.
Ένα ερώτημα που τίθεται αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια είναι εάν κρίνεται απαραίτητο μια προηγειθήσα καισαρική τομή να ακολουθείται επίσης από μία νέα επέμβαση ή αν επιτρέπεται να δοκιμάσουμε την φυσιολογική οδό τοκετού. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Αν η προηγούμενη καισαρική τομή δεν ήταν κάθετη στη μήτρα, δεν έγινε για λόγους δυσαναλογίας, η μετεγχειριτική πορεία ήταν φυσιολογική ,το χειρουργικό τραύμα επουλώθηκε καλά και η γυναίκα θέλει να δοκιμάσει το φυσιολογικό τοκετό μπορούμε να προσπαθήσουμε, ελέγχοντας πλήρως την εξέλιξη του τοκετού με «εσωτερική» καρδιοτοκογραφία και δυνατότητα διενέργειας επείγουσας καισαρικής τομης, αμέσως μόλις χρειαστεί.
Αναισθησία: Η γενική αναισθησία είναι η μέθοδος που εγκαταλειπεται από τους περισσότερους Μαιευτήρες και γινεται μονο σε ειδικες περιπτωσεις ενώ η εφαρμογή της επισκληριδίου αναλγησίας έχει επεκταθεί σχεδον ολοκληρωτικα και στην καισαρική τομή, ειδικά μάλιστα σε επιλεγμένες περιπτώσεις όπως π.χ. παροξυσμός βρογχικού άσθματος στον τοκετό κλπ. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι σύντομα οι Καισαρικές τομές θα γίνονται σχεδόν όλες με επισκληρίδιο αναλγησία γιατί:
Α) Η γυναίκα βιώνει σε μεγάλο βαθμό την γέννηση του παιδιού της, αφού το παίρνει στην αγκαλιά της αμέσως μόλις βγει από την κοιλιά της κατά την διάρκεια της επέμβασης.
Β) Η μετεγχειρητική πορεία είναι συνήθως εξαιρετικά καλή, η λεχώνα δεν πονάει καθόλου μετά την καισαρικη τομη, κινητοποιείται πολύ γρήγορα με συνέπεια να εξέρχεται από το Μαιευτήριο την 4η μετεγχειρητικη ημερα εντελως καλα. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η καισαρική τομή αποτελεί σήμερα μια ασφαλή επέμβαση που ενώ δεν αντικαθιστά τον φυσιολογικό τοκετό, βοηθάει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις για ένα καλό αποτέλεσμα όσον αφορά την υγεία του νεογνού και της μητέρας του.
Επεμβάσεις στην μαιευτική
Από αρχαιοτάτων χρόνων αναφέρονται διάφορες επεμβάσεις στη Μαιευτική που σκοπό είχαν την έξοδο του εμβρύου από την μήτρα σε περιπτώσεις που ο φυσιολογικός τοκετός εκτιμόταν ότι ήταν αδύνατος. Ήδη από το καιρό του Ιπποκράτη περιγράφεται ένα είδος μαιευτικών εμβρυουλκών, οργάνων ειδικά σχεδιασμένων, που εφαρμόζονταν στο κεφάλι του εμβρύου για να βοηθήσουν στην έξοδο του κυήματος.
Στη Ρωμαϊκή εποχή εφαρμοζόταν η καισαρική τομή, αλλά μόνο μετά το θάνατο της εγκύου κι αυτό γιατί ο ρωμαϊκός νόμος απαγόρευε την ταφή χωρίς προηγούμενη κένωση της μήτρας από το κύημα. Λέγεται ότι όσα έμβρυα επιζούσαν, ονομαζόνταν couesates ή caesones, από το λατινικό ρήμα cαedeo(κόβω), από όπου και η ονομασία του Γάϊου Ιούλιου Καίσαρα.
Σήμερα εφαρμόζονται αρκετές επεμβάσεις στη Μαιευτική, που σκοπό έχουν να βοηθήσουν στην ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης με τη γέννηση ενός υγειούς παιδιού. Θα αναφερθώ σ΄αυτές που εφαρμόζονται στην καθημερινή πράξη.
Περίδεση Τραχήλου
Η περίδεση του τραχήλου, απλά, είναι το «δέσιμο» του τραχήλου της μήτρας με ένα ειδικό, ισχυρό ράμμα σε περιπτώσεις που υπάρχει ανεπάρκεια του τραχηλικού στομίου. Η χαλάρωση του τραχήλου της μήτρας συμβαίνει μετά από κάκωση που θα υποστεί η γυναίκα κατά τη διάρκεια διακοπής εγκυμοσύνης (έκτρωσης) ή βίαιου –εργώδους-τοκετού ή ακόμα μετά από κωνοειδή εκτομή. Σαν επακόλουθο της ανεπάρκειας του τραχήλου έχουμε τη χωρίς πόνο (Ανώδυνη) διαστολή του στο 2ο και 3ο τρίμηνο της κύησης με αποτέλεσμα την αποβολή του εμβρύου. Το ιστορικό παλαιών ανώδυνων αποβολών, η υστεροσαλπιγγογραφία και σε περίπτωση εγκυμοσύνης, το υπερηχογράφημα βοηθούν το Γιατρό στη διάγνωση.
Η περίδεση γίνεται από τη 14-18η εβδομάδα της κύησης με γενική αναισθησία. Το έμβρυο δεν αντιμετωπίζει κανένα κίνδυνο. Το ράμμα αφαιρείται κανονικά 3 εβδομάδες πριν τη πιθανή ημερομηνία του τοκετού.
Εμβρυουλκία
Στη χώρα μας, οι εμβρυουλκίες με τα δύο κοχλιάρια ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Στη Μ. Βρετανία έχουν ακόμα μεγάλη εφαρμογή. Υπάρχουν πολλά είδη, αλλά όλα εφαρμόζονται στο κεφάλι του εμβρύου και το καθοδηγούν κατά κάποιο τρόπο προς την έξοδο από τη λεκάνη της μητέρας.
Λόγω των σοβαρών επιπλοκών (κακώσεις εμβρύου και μητέρας) που συμβαίνουν με την εφαρμογή τους δεν χρησιμοποιούνται πλέον και τη θέση τους έχουν δώσει σε ελαφρές μορφές δυστοκίας, στους αναρροφητικούς εμβρυουλκούς (βεντούζα) και σε πιο σοβαρές καταστάσεις στη καισαρική τομή.
Συκουλκία (Βεντούζα)
Πρόκειται για μια κάψα (μεταλλική ή πλαστική) που εφαρμόζεται με αρνητική πίεση στο κεφάλι του εμβρύου ώστε να είναι δυνατή η έλξη του προς τα έξω.
Τα χρησιμοποιούμε σε καταστάσεις:
- Σχετικής δυσαναλογίας (οπίσθια ινιακή κλπ)
- Αδυναμίας εξώθησης στο Β΄στάδιο του τοκετού λόγω υπερβολικής κούρασης της γυναίκας
- Σε περιπτώσεις που η μητέρα δεν πρέπει να εξωθήσει (καρδιοπάθεια, αναπνευστικά νοσήματα, βουβωνοκηλη,μηροκήλη, μεγάλου βαθμού μυωπία κλπ)
Η βεντούζα έχει επικρατήσει γιατί δεν χρειάζεται γενική αναισθησία, η εφαρμογή της είναι σχετικά εύκολη, μειώνονται οι πιθανότητες κακώσεων της μητέρας και του παιδιού και τέλος διευκολύνεται η στροφή του κεφαλιού με απλούς χειρισμούς. Το παιδί που θα γεννηθεί με τη βοήθεια της συκυουλκίας παρουσιάζει ένα χαρακτηριστικό εξόγκωμα στο κεφάλι του (προκεφαλή) που θα περάσει στο 2ο-3ο 24ωρο.
Καισαρική τομή
Είναι η εγχείρηση με την οποία «εκμαιεύεται» το παιδί μετά από τομή των τοιχωμάτων της κοιλιάς και μετά της μήτρας. Σήμερα η εξέλιξη της αναισθησίας και των μεθόδων αντισηψίας έχουν τοποθετήσει την επέμβαση αυτή στις ασφαλείς εγχείρησεις που σχεδόν έχουν μηδενίσει τη μητρική θνησιμότητα. Παρόλα αυτά η Καισαρική τομή όχι μόνο δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον φυσιολογικό τοκετό αλλά ούτε και να δώσει λύση σε όλες τις Μαιευτικές επιπλοκές. Στα περισσότερα Ιδρύματα του κόσμου καθώς και στη χώρα μας, η συχνότητα της είναι περίπου 12%.
Οι συχνότερες και σπουδαιότερες ενδείξεις για εκτέλεση καισαρικής τομής είναι:
- Δυσαναλογία μεταξύ παιδιού και λεκάνης της μητέρας(π.χ. εγκάρσιο σχήμα, οπίσθια προσωπική προβολή, στενή λεκάνη, αγκύλωση των ισχίων κλπ).
- Ισχιακή προβολή (όταν το παιδί έρχεται με τους γλουτούς) ειδικά σε πρωτότοκους.
- Προδομικός πλακούντας
- Πρόωρη αποκόλληση πλακούντα
- Αδράνεια της μήτρας (η μήτρα δε συστέλλεται παρόλες τις προσπάθεις μας).
- Αλλοίωση καρδιακών παλμών. Το έμβρυο για διάφορους λόγους δεν παίρνει οξυγόνο και κινδυνεύει.
- Παθήσεις της μητέρας π.χ. καρδιοπάθεια, Σακχαρώδης Διαβήτης, παθήσεις νεφρών εφ όσον βέβαια υπάρχει σύμφωνη γνώμη ειδικού παθολόγου.
- Εκλαμψία
- Προηγούμενη Καισαρική Τομή (Σχετική ένδειξη)
- Πολύδυμη εγκυμοσύνη (πάνω από 3 παιδιά).
- Πολύτιμη εγκυμοσύνη: Δηλαδή πρώτος τοκετός σε μεγάλης ηλικία γυναίκα ή μετά από θεραπεία στείρωσης ή μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση (σχετικές ενδείξεις).
Η τομή στο δέρμα γίνεται συνήθως χαμηλά στη κοιλιά ενώ στη μήτρα γίνεται επίσης χαμηλά εγκάρσια. Χρησιμοποιείται Γενική ή επισκληρίδιος αναλγησία. Η λεχώνα παραμένει συνήθως το ίδιο όπως και στο φυσιολογικό τοκετό.