Ο τράχηλος της μήτρας παίζει σπουδαίο ρόλο στη διαδικασία της αναπαραγωγής. Βλάβες του οργάνου αυτού (Φλεγμονές, καυτηρίαση, Κωνοειδής εκτομή) είναι πιθανό να προκαλέσουν στείρωση στο ζευγάρι. Ο τραχηλικός παράγοντας ευθύνεται για στείρωση σ΄ένα ποσοστό3-15% των περιπτώσεων.
Τα σπερματοζωάρια αμέσως μετά την εκσπερμάτωση περνούν το τραχηλικό στόμιο δια μέσου της τραχηλικής βλέννας. Η βλέννα αυτή παράγεται από ειδικά κύτταρα μέσα στις τραχηλικές κρύπτες και επιτρέπει τη διάβαση των σπερματοζωαρίων από μέσα της μόνο στο μέσο του κύκλου και πιο συγκεκριμένα πριν ή κατά την ωοθυλακιορρηξία.
Ακριβώς τότε έχει ειδική μορφολογία και ιδιότητες και με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να ελέγξουμε αν η γυναίκα κάνει ωορρηξία ή αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο τράχηλο που εμποδίζει την ομαλή διείσδυση των σπερματοζωαρίων στη μήτρα. Εκτός αυτών μέσα στις τραχηλικές κρύπτες αποθηκεύονται τα γεννητικά κύτταρα του άντρα και από εκεί προχωρούν προς τις σάλπιγγες συνεχώς. Τα αίτια δυσλειτουργίας του τραχήλου μπορεί να είναι 1)ορμονικά, 2) φλεγμονώδη 3) Ανατομικά και 4) Ανοσολογικά.
Ορμονικά αίτια: Ελαττωμένη παραγωγή βλέννας μπορεί να παρατηρηθεί σε διαταραχές της ωοθηκικής λειτουργίας με πτώση των οιστρογόνων.
Φλεγμονώδη αίτια: Οι χρόνιες τραχηλίτιδες (Μυκόπλασμα, χλαμύδια) προκαλούν καταστροφή των κυττάρων που εκκρίνουν την βλέννα.
Ανατομικά αίτια: Χειρουργικές επεμβάσεις στο τράχηλο όπως η κωνοειδής εκτομή λόγω Δυσπλασιών, κακότεχνες αποξέσεις που θα δημιουργήσουν ενδοτραχηλικές συμφύσεις, προκαλούν ανατομικές ανωμαλίες στο τράχηλο.
Ανοσολογικά αίτια: Τα τελευταία χρόνια διαπιστώθηκε η ύπαρξη αντισωμάτων μέσα στη τραχηλική βλέννα, που προκαλούν τόσο συγκόλληση όσο και ακινητοποίηση των σπερματοζωαρίων σε συνδυασμό ή μη με την ύπαρξη αντισωμάτων στο αίμα.
Στις περιπτώσεις αυτές μειώνεται πολύ η διαβατότητα του τραχήλου και το ποσοστό στείρωσης είναι πολύ ψηλό. Η διάγνωση της δυσλειτουργίας του τραχήλου και η διερεύνηση των αιτίων της, γίνεται με την επισκόπηση κατά το μέσο του κύκλου.
Εξετάζεται το άνοιγμα του τραχηλικού στομίου και οι χαρακτήρες της τραχηλικής βλέννας (εκστασιμότητα, ποσότητα, χρώμα κλπ).
Γίνονται επίσης διάφορες δοκιμασίες που αφορούν στη σχέση σπερματοζωαρίων με τη βλέννα. Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το αίτιο που προκαλεί το πρόβλημα. Σε φλεγμονές δίνουμε τη κατάλληλη αντιβίωση, ενώ σε περιπτώσεις που η κατάσταση δεν βελτιώνεται κάνουμε ενδομητρική σπερματέγχυση (του σπέρματος του συζύγου).